مختصات: ۳۴°۴۸′۲۳.۴″ شمالی ۴۸°۳۰′۵۸.۴۹″ شرقی

نمای کاخ باستانی هگمتانه در نقش‌های آشوریان بر مبنای توصیف هرودوت

از آثار زرین شاهان هخامنشی که در ویرانه‌های هگمتانه یافته شده است.

هَگمَتانَه، فارسی باستان: Haŋgmatana، یونانی: هگمتانه، فارسی نو: همدان. هگمتانه به معنی «جای بهم آمدگان»، «جای گرد آمدگان»، نام باستانی شهر همدان در زبان ایرانیان در زمان مادها و هخامنشیان است. برخی هگمتانه را «شهر مادها» معنی می‌کردند و آن را برابر با عبارت ایلامی نو hal.mata.na «شهر مادها» می‌گرفتند که نادرست است.

هگمتانه پایتخت شاهنشاهی مادها و پایتخت تابستانی ایران در زمان هخامنشیان و اشکانیان بوده است. این شهر کهن، نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و مهم است. با این تفاوت که همدان هرگز اهمیت خود را از دست نداده و از آن دو شهر نیز قدیمی تر است. یونانیان هگمتانه را اِکباتان می‌خواندند که یونانی شده هگمتانه است.هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفته است که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده اند.

تاریخچه

شهر هگمتانه را اقوام آریایی ماد (سده ۱۷ پیش از میلاد) ^[۱] بنا نهادند و آن را پایتخت نخستین شاهنشاهی ایرانی قرار دادند. هرودوت بنای آنرا به دیااکو نخستین شاه ماد نسبت داده ^[۲]و گفته است که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده است. ولی گروهی از دانشمندان بنای آن را به فرورتیش، سومین شاه ماد نسبت داده‌اند. برخی معتقدند که «کَر کَشی» که در لوح‌های آشوریان به آن اشاره شده، در محل همدان بوده است. آشوریان باستان به شهرهای قوم کاسی، عنوان «کار کاشی» داده بودند، که “ کار“ به معنی قرارگاه یا منزلگاه و “ کاشی “اسم قوم“ کاسی“ است. و از این رو گویند که اسم قبلی هگمتانه، «اکسایا» یعنی شهر کاسی‌ها بوده‌است.

جستارهای وابسته

• تپه هگمتانه
• کاسی

منابع

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ هگمتانه موجود است.

• وب‌گاه رسمی هگمتانه مربوط به سازمان میراث فرهنگی ایران

این یک نوشتار خُرد تاریخی پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.